Narencİye Ürünlerİ Teknolojİlerİ – III –

Narenciye Ürünleri Teknolojileri - II -

KUNKAR 1, K.H.C. BAŞER 2, H.TANRIVERDİ 2

1 Dipertimento di Chimica Industriale Universita di Messina, Messina/ ITALY

 2 Anadolu Üniversitesi Tıbbi Bitkiler Araştırma Merkezi, ESKİŞEHİR

Dünyada 1988-1989 sezonunda 64.388. 200 ton narenciye meyvesi üretilmiştir. Bunun 1.268.000 tonluk kısmı Türkiye tarafından üretilmiş ve büyük bir kısmı ihraç edilmiştir.

Akdeniz’e kıyı olan ülkelerde üretilen narenciye mahsulünün % 22 si endüstrilerce işlenerek meyve suyu ve uçucu yağ eldesinde kullanılmıştır,
C.L.A.M.(Comite de Liaison de I’Agrimi- culture Mediterraneenne) a göre o narenciye sezonunda üretimin
% 63.4’ü İsrail’ de , % 35.7’si İtalya’da, % 20.3’u Yunanistan’da, % 9.7 ‘si İspanya’da narenciye endüstrileri tarafından çalışılmıştır .
Bu bakımdan memleketimizin narenciye endüstrisi çok genç olup elde edilen ürünlerle ilgili günümüzde geçerli milletlerarası kurallar (standartlar) hakkındaki bilgiler azdır.
Bu makalenin amacı bu alanda çalışmakta olan sanayicilere, araştırmacılara, tüccarlara, ithalatçı ve ihracatçılara bu bilgileri açıklamaktır.

1990 Yılındaki Dünya Narenciye Üretim Miktarları

 

PORTAKAL LİMON
ÜLKELER Üretim Miktarı
(Ton x 1000)
  Endüstride Kullanım
(%)
Üretim Miktarı
(Ton x 1000)
Endüstride Kullanım
(%)
Arjantin 750 39 500 38
Brazilya 14 150 63 614 39
Kıbrıs 172 12 61 23
Küba 520 23 70
Yunanistan 932 21 189 23
İsrail 855 61 44 55
İtalya 2 170 43 740 41
Meksika 2 200 21 790
İspanya 2 651 8 720 10
Türkiye 797 5 315 5
Güney Afrika 640 31 61 49
ABD 6 115 79 632 42
Toplam: 46 209 38 6 252 19

OSHA (Occupational Safety and Health Administration : Iş Güvenliği ve Sağlık İdaresi) tarafından kabul edilerek kullanılmakta olan standartlar özellikle narenciye uçucu yağlarının zarar faktörü ve tehlike olasılığı üzerine kurulmuştur.
Diğer taraftan bu uçucu yağları üreten ve kullanan endüstrilerin güvenlik altında çalışmaları ve aynı zamanda kullandıkları ürünlerin özelliklerini tam ve açık bir şekilde bilmeleri gerekir.
Braddok et al. (Food Tech., 40, 114, 1986) kozmetik endüstrisinde ve narenciye uçucu yağları ile çalışan üretici ve satıcıların karşılaştıkları belge zorluklarını açıklamak amacı ile OSHA kurallarını düzenleyerek yayınlamışlardır.

Biz de aynı amaç ile bu sektörde çalışan kimselere yardımcı olacağını sandığımız bazı bilgileri aşağıda vermekteyiz.

  1. Dünyadaki en önemli standartlama, kontrol, araştırma birlikleri ve merkezleri
  2. FEMA ve CAS’ a göre kullanılan “Numerical Listing Numbers: Sayısal Sıra Numaraları”
  3. Narenciye uçucu yağlarının işlenmesin de alınması gereken korunma önlemleri
  4. ISO, AFNOR-EGA ve başka birlikler tarafından kullanılan standartlar
  5. Narenciye uçucu yağlarının içerdiği bileşiklerin standartları
  6. Narenciye uçucu yağlarının başka dillerdeki isimleri
  7. Narenciye bitkilerinin botanik isimleri
  8. Narenciye uçucu yağlarının kullanıldıkları alanlar
  9. Farmakopelerde yer alan narenciye uçucu yağları
  10. Narenciye uçucu yağları ile ilgili uluslararası standartlar ve nakliye esasları
Dünyanın En Önemli Standartlama, Kontrol, Araştırma Birlikleri, Merkezleri ve Terimlerin Uluslararası Kısaltmaları

ACGIH

American Conference of Goverment Industrial Hygienists

ACOIN

Australian Core Inventory Chemical Substances

ADR

Accord European Relatif au Transport International des Marchandises Dangereuses par Route

AICS

Australian Inventory of Chemical Substances

BACMA

British Aroma Chemicals Manufacturers Association

BPC

British Pharmaceutical Codex

BTN

Brussels Tariff Number

CAS

Chemical Abstracts Service

HEMXIL

Basic Chemical Pharmaceuticals and Cosmetics Export Promotion Council (India)

CFR

Code of Federal Regulation

CoE(CE)

Council of Europe

CTFA

The Cosmetic Toiletry and Fragrance Association (USA)

DIIC

Dizionario italiano degli ingredienti cosmetici

ECOIN

European Core Inventory

EEC

European Economical Community

EINECS

European Inventory of Existing Commercial Chemical Substances

EOA

Essential Oil Association

EOAI

Essential Oil Association of India

EPA

Expert Panel of TOSCA

ETA

Equivocal Tumorigenic Agent

FACC

Flavour and Aroma Chemical Committee Report (UK)

FCC

Food Chemical Codex

FDA

Food and Drug Administration

FEMA

Flavor and Extract Manufacturers’ Association

FMA

Fragrance Materials Assn. of USA (ex EOA)

FPCMA

Flavor and Perfume Compounds Manuf. Ass. of Australia

FR

Federal Register (USA)

GMP

Good Manufactured Practice

GRAS

Generally Recognized as Safe

lATA-DGR

International Air Transport Association -Restricted Articles Regulations

ICAO

International Civil Aviation Organization

IFEAT

International Federation of Essential Oils Aroma Trade

IFRA

International Fragrance Association

IMDG

International Maritime Dangerous Goods Code

IMO

International Maritime Organization (22.5.82 de IMDG’ nin yerini aldı)

IOFI

International Organization of Flavor Industries

MAC

Maximum Allowed Concentration

MSDS

Material Safety Data Sheet

N.A.

Not Applicable

N.F.P.A.

National Fire Protection Association

NTIS

National Technical Information Service

OSCA

Occupational Safety and Health Administration

PAFAI

Perfumes and Flavour Association of India

PEL

Permissible Exposure Limit (OSHA)

PVC

Polyvinyl Chloride

R & D

Research and Development

RID

Reglement International concernant les transportes des marchandises dangereuses par chemin de fer

RIFM

Research Institute for Fragrance Materials

SDA

Soap and Detergent Association (USA)

SDIA

Soap and Detergent Industries Association (UK)

SLR

Scientific Literature Reviews by FEMA/FDA

TDLo

Low Toxic Dose

TLV

Threshold Limit Value

TOSCA

Toxic Substances Control Act (USA)

UEL

Upper Explosive Limit

UN

United Nations (Transport Regulations)

Narenciye Uçucu Yağlarının İşlenmesinde Alınması Gereken Uluslararası Korunma Önlemleri

KORUNMA ÖNLEMLERİ

Depo sıcaklığı

8-12 0 C de iyi kapanmış varil veya tanklarda muhafaza edin.

Solunum

Fazla miktarda uçucu yağ teneffüs ettiğinizde temiz havaya çıkın ve ortamın havasını değiştirin.

Göz

Gözlerden uzak tutun.

Eller

Çalışırken PVC eldivenler kullanın.

Diğer

Uçucu yağ ile nemlenmiş elbiseleri hemen değiştirin ve işiniz bittiğinde ellerinizi iyice yıkayın.

Sanayide korunma

Dikkatlice kullanın (handle with care)

Tahrip

Toprakla örtün veya yakın. Ülkenin bu konudaki kanunlarını takip edin.

Yangından korunma

Ateş ve öbür yangın kaynaklarından uzak tutun.

ATEŞLENME VE PATLAMA TEHLİKESİ

Alevlenme sınırları

Parlama noktası

237 0 C

Lel(%hacim)

150 0 C de 0.7

Uel(%hacim)

262 0 C de 6.1

Alevlenme sınıfı

(NEPA 1 975) 2

Söndürme maddeleri

Köpük, karbon dioksit, kuru kimyasal maddeler

Yangın Önlemleri

Kapalı tank ve variller

Suyla devamlı olarak soğuk tutun.

Anormal alevlenme ve patlama tehlikesi

Narenciye Uçucu yağlarının anormal alevlenme ve patlama tehlikeleri yoktur.

KAZA VE ATEŞLENME ANINDA ALINACAK ÖNLEMLER

Dökülmesi ve yere yayılması

Kum, toprak veya başka yanıcı olmayan maddeler ile örtün.

Açık aleve yaklaştırmayın. Su kaynaklarına karışmasına engel olun.

Kullanılacak söndürme maddeleri

Kuru toz ve köpük kullanın. Kesinlikle su kullanmayın

İlk yardım

Göz ve deri temasında temas eden bölgeyi bol su ile yıkayın.

Diğerleri

Ağızdan alındığında tıbbi ilk yardım gerekir.

Narenciye Uçucu Yağlarının içerdikleri Bileşiklerin Standart Numaraları

BiLEŞiK ADI

FEMA No CoE No PDA No CAS No

Mirsen

2762 2197 172.515 123-35-3

γ –Terpinen

3559 172.515 99-85-4

D-Limonen

2633 491 182.60 5989-27-5

α Pinen

2902 2113 172.515 80-56-8

β –Pinen

2903 2114 172.515 127-91-3

Sabinen

3387-41-5

Kamfen

2229 2227 172.515 79-92-5

β –Karyofillen

2252 2618 172.515 87-44-5

β –Bisabolen

3331 495-62-5

Heptil aldehit

2540 117 172.515 111-71-7

Oktil aldehit

2797 97 172.515 124-13-0

Nonil aldehit

2782 114 172.515 124-19-6

Desil aldehit

2362 98 182.60 112-31 -2

Dodesil aldehit

2615 99 172.515 112-54-9

Sitronellal

2307 110 172.515 106-23-0

Sitral

2303 109 182.60 5392-40-5

Geraniol

2507 60 182.60 106-24-1

Geranil asetat

2509 201 182.60 105-87-3

Linalool

2635 61 182.60 78-70-6

Linalil asetat

2636 203 182.60 115-95-7

Nerol

2770 2018 172.515 106-252

Neril asetat

2773 2061 172.515 141-12-8

α Terpineol

3045 62 172.515 98-55-5

Metil antranilat

2682 250 182.60 134.20.3
N-Metil antranilat

Farmakopelerde yer alan narenciye uçucu yağları

FARMAKOPE

UÇUCU YAĞ

Arg. VI (1978)

Turunç çiçeği, Bergamot, Limon

Austr. IX (1960)

Turunç çiçeği, Limon

Belg. V (1962)

Portakal, Turunç çiçeği, Limon

Brit. XIII (1980)

Limon

Bs. IV (1987)

Turunç çiçeği, Bergamot, Limon

Eg. I Add. (1953-1962)

Portakal, Limon

Germ. DDR VII (1964)

Limon

Germ. Fed. IX (1986)

Limon

Helv. VII (1987)

Turunç çiçeği

Hisp. IX (1954)

Bergamot, Limon

Hung. VI (1967)

Limon

Ind. 1(1955)

Turunç çiçeği, Limon

It IX (1985)

Portakal, Limon, Mandalin

Jap. X (1981)

Portakal, Turunç, Limon

Jug III (1972)

Limon

Mex. IV (1974)

Portakal, Limon

Pol. IV (1970)

Limon

Rom. VIII (1965)

Limon

USP XIX (1975)

Limon

USSR IX (1961)

Limon

Türk Kodeksi(1948)

Portakal, Turunç çiçeği, Bergamot, Limon

ISO, AFNOR, EOA, MANUAL SUISSE ve UNICHIM Tarafından Kullanılan Standartlar

Narenciye Uçucu Yağları

ISO

AFNOR

EOA

Manuel Suisse des denrees all Alimentaires

UNICHIM

Turunç

ISO/DIS 9844-1988

NF T 75-334

155

17.052

Portakal

ISO 31 40-1 976

NFT 75-203

17.053

90-1

Bergamot

ISO3520-1980

NFT 75-215

256

17.013

89-3

Limon

ISO 855-1 981

NFT 75-335

272

17.028

89-12

Mandalin

ISO 3528-1 977

NFT 75-228

95

17.042

89-13

Bergamot petitgraini

ISO 8900-1 987

NF T 75-237

Turunç petitgraini

ISO 8901 -1987

NFT 75-236

17.056

Limon petitgraini

ISO 8901 -1987

NF T 75-239

Mandalin petitgraini

ISO 8901 -1987

NF T 75-238

17.057

Narenciye Uçucu Yağlarının Kullanıldığı Alanlar

Bergamot Parfüm, Kozmetik, Tuvalet, İlaç endüstrisi, Çay
Turunç Alkollü içkiler, Alkolsüz içkiler, Tatlılar, Kek ve Kurabiyeler, Parfüm, Kozmetik, Tuvalet, İlaç Endüstrisi
Limon Alkollü içkiler, Alkolsüz içkiler, Tatlılar, Kek ve Kurabiyeler, Parfüm, Kozmetik, Tuvalet, İlaç endüstrisi, Dondurma, Çay
Mandalin Alkollü içkiler, Alkolsüz içkiler, Tatlılar, Parfüm, Kozmetik, Tuvalet, İlaç endüstrisi, Dondurma
Portakal Alkollü içkiler, Alkolsüz içkiler, Tatlılar, Kek ve Kurabiyeler, Parfüm , Kozmetik, Tuvalet, İlaç endüstrisi, Dondurma

Bergamot petitgraini

Parfüm, Kozmetik, Tuvalet
Turunç petitgraini Parfüm, Kozmetik, Tuvalet
Limon petitgraini Parfüm, Kozmetik, Tuvalet
Mandalin petitgraini Parfüm, Kozmetik, Tuvalet
Neroli

Parfüm, Kozmetik, Tuvalet, İlaç endüstrisi, Çay

Narenciye Uçucu Yağları ile ilgili Uluslararası Standartlar ve Nakliye Esasları

UÇUCU YAĞLAR

Armonize Sistem No CoE No ECOIN/CAS No RIFM No FEMA No FDA No Risk phrases (Risk terimleri) Safely phrases (Emniyet terimleri) ICAO/ IATA IMDG RID/ADR

Limon Yağı

3301.113 139 8008-57-9 1094 2625 (GRAS) * Gerekli değil Gerekli değil ** *** ****

Portakal Yağı (Orange Oil)

3301.12 143 8008-57-9 192 2625 (GRAS) * Gerekli değil Gerekli değil ** *** ****

Mandalin Yağı (Mandarin Oil)

3301.19 142 8008-31-9 250 2657(GRAS) * Gerekli değil Gerekli değil ** *** ****

Bergamot Yağı (Bergamot Oil)

3301.11 137 8007-75-8 1031 21 53 (GRAS) * Gerekli değil Gerekli değil ** *** ****

Turunç Yağı (Bitter Orange Oil)

3301.12 136 68916-04-1 233 2823 * Gerekli değil Gerekli değil ** ***** ****

Limon Yaprak Yağı (Lemon Petit-grain Oil)

3301.29 8048-51-9 2853 * Gerekli değil Gerekli değil ** ***** ****

Mandalin Yaprak Yağı (Mandarin Petit-grain Oil)

142 8014-17-3 2854 * Gerekli değil Gerekli değil ** ***** ****

Bergamot Yaprak Yağı (Bergamot Petil-grain Oil)

Gerekli değil Gerekli değil ** *** ****

Turunç Yaprak Yağı (Bigarade Petit-grain Oil)

8014-17-3 2855 * Gerekli değil Gerekli değil ** ***** ****

Turunç Çiçeği Yağı (Neroli Bigarade Oil)

136 8016-38-4 2771 * Gerekli değil Gerekli değil ** ***** ****

 

182.20 (GRAS-Natural Flavour Extractive) ** Class 3, Packing group III UN No: 1993 *** 3036-1. Class 3.3 UN No: 1993
**** Class 3 hem 31 C-RID N.301-ADR N.2301 ***** 3036-1, Class 3 UN No: 1993

Narenciye Uçucu Yağlarının Diğer Dillerdeki İsimleri

TÜRKÇE

LATİNCE

İNGİLİZCE FRANSIZCA ALMANCA İTALYANCA İSPANYOLCA HOLLANDACA

Bergamot yağı

Aetheroleum Bergamottae

Bergamot oil Essence de bergomote Bergamottöl Essenza di bergamotto Esencia de bergamota Bergamot-olie

Terpensiz Bergamot yağı

Aetheroleum Bergamottae sine terpene

Bergamot oil terpeneless Essence de bergomote deterpenee Bergamottöl terpenfrei Essenza di bergamotto deterpenata Esencia de bergamota desterpenada Bergamot-olie terpeenvrye

Seskiterpensiz bergamot yağı

Aetheroleum Bergamottae sine terpene et sesquiterpene

Bergamot oil sesquiterpeneless Essence de bergomote desesquiterpenee Bergamottöl sesquiterpenfrei Essenza di bergamotto desesquiterpenata

Esencia de bergamota sin

sesquiterpenos [desesquiterpenada]

Bergamot-olia sesquiterpeenvrye

Ağaç kavunu yağı

Aetheroleum Citri

Citron oil Essence de cedrat Cedratöl Essenza di cedro Esencia de cidra Citroen-olie

Limon yağı

Aetheroleum Limonis

Lemon oil Essence de citron Citronenöl Essenza di limone Esencia de limon Lemon-olie

Terpensiz limon yağı

Aetheroleum Limonis sine terpene

Lemon oil terpeneless Essence de citron deterpenee Citronenöl terpenfrei Essenza di limone deterpenata Esencia de limon desterpenada Lemon-olie terpeenvrye

Deseskiterpene limon yağı

Aetheroleum Limonis sine terpene et sesquiterpene

Lemon oil sesquiterpeneless Essence de citron desesquiterpenee Citronenöl sesquiterpenfrei Essenza di limone desesquiterpenata Esencia de limon sin sesquiterpenos (desesquiterpenada) Lemon-olie sesquiterpeenvrye

Mandalin yağı

Aetheroleum Mandarinae

Mandarin oil Essence de mandarine Mandarinenöl Essenza di mandarino Esencia de mandarina Mandarjin-olie

Neroli Uçucu yağı

Aetheroleum Aurantii florum

Neroli oil Essence de neroli bigarade Neroliöl Essenza di neroli Esencia de Azahar Neroli-olie

Turunç yağı

Aetheroleum Aurantii amari Bitter orange oil Essence d’orange Bitteres Pomeran-zenschalenöl Essenza di arancia Esencia da naranja Sinaasappel-olie

Portakal yağı

Aetheroleum Aurantii dulcis

(Sweet) orange oil Essence d’orange Portugal Susses Pomeran- zenschalenöl. Süsses orangensc halenöl. Appelsi nenschalenöl Essenza di arancia dolce Esencia de naranja dulce Sinaasappel-olie zoete

Terpensiz portakal yağı

Aelheroleum Aurantii dulcis sine terpene

Orange oil, sweet, terpeneless Essence d’orange Portugal deterpenee Süsses Pomeran- zenschalenöl ter- penfrei, Süsses orangenschalenöl terpenfrei. Appelsi-nenschhalenöl ter-penfrei Essenza di arancia dolce deterpenata Esencia de naranja dulce desterpenada Sinaasappel-olie zoete and terpeenvrye

Seskiterpensiz portakal yağı

Aetheroleum Aurantii dulcis sine terpene et sesquiterpene

Orange oil, sweet, sesquiterpeneless Essence d’orange Portugal desesquiterpenee Süsses Pomeran- zenschatenöl sesquiterpenfrei, Süsses orangen- schalenöl sesquiterpentrei. Appelsinenschha-le nöl sesquiterpenfrei Essenza di arancia dolce desesquiter- penata Esencia de naranja dulce sin sesquiter­penos (desesquiterpenada) Sinaasappel-olie zoete and sesquiterpeen vrye

Yaprak uçucu yağı

Aetheroleum Petitgrain

Petitgrain oil Essence de Petit-grain Petitgrainöl Essenza di petit-grain Esencia de Petit-grain Petit-Gran-olie

Narenciye Bitkilerinin Latince Isimleri (Rutaceae Familyası)

Bitkinin Latince İsmi Bitkinin Kullanılan Kısmı Uçucu Yağın İngilizce İsmi Uçucu Yağın Fransızca İsmi Uçucu Yağın İtalyanca İsmi Uçucu Yağın Türkçe İsmi
Citrus X paradisi Macfad . Meyve Grapefruit Pomelo Pompelmo Greyfut, Altın top
Citrus reticulata Blanco Meyve, yaprak, filiz, küçük ham meyveler Mandarine, Mandarin petitgrain Mandarine, Petitgrain mandarinier Mandarino petitgrain mandarino Mandalin, Mandalin yaprak yağı
Citrus sinensis (L.) Pers. Meyve Sweet orange Orange douce Arancia dolce Portakal
Citrus aurantifolia (Christ.) Swingle Meyve Lime Lime Limetta Misket Limonu
Citrus aurantium L. Meyve, yaprak, filiz, küçük ham meyveler, çiçek Bitter orange, Bitter orange bigaradier, Neroli Orange amere, Petitgrain orange bigaradier, Neroli Arancia amara Petitgrain arancia amara, Neroli Turunç, Turunç yaprağı yağı, Neroli
Citrus bergamia Risso et Poit Meyve, yaprak, filiz, küçük ham meyveler Bergamot, Bergamot petitgrain Bergamotier, Petitgrain bergamotier Bergamotto, Petitgrain bergamotto Bergamot, Bergamot yaprak yağı
Citrus limon (L.) Burm. f. Meyve, yaprak, filiz, küçük ham meyveler Lemon, Lemon petitgrain Citron, Petitgrain citronier Limone, Petitgrain limone Limon, Limon yaprak yağı
Citrus medica L. Meyve Citron Cedrat Cedro Ağaç kavunu